Markiz Salisbury o księżniczce Wiktorii

Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury był ostatnim premierem królowej Wiktorii i pierwszym premierem Edwarda VII. W sierpniu 1901, niecałe siedem miesięcy po śmierci królowej, zmarła jej najstarsza córka, księżniczka Wiktoria. W przemówieniu kondolencyjnym do króla w Izbie Lordów premier podsumował życie jego starszej siostry.

Gdy ówczesna Princess Royal* opuściła te brzegi, nie było osoby, ani ze współczesnego doświadczenia, ani z historii, przed którą roztaczała się jaśniejsza perspektywa życia, a wszystko, co mogło uczynić ją pożądaną, rozpościerało się przed nią. Miała oddanego męża, który sam był jedną z najszlachetniejszych postaci swego pokolenia i który prawdopodobnie wzbudzał w sobie większy podziw niż jakikolwiek mężczyzna w jego rangi lub w jakiejkolwiek rangi. Miała wszelkie perspektywy, by zostać małżonką cesarza - absolutnego cesarza - największego z kontynentalnych mocarstw. Miała wszelką nadzieję, że będzie w pełni dzielić jego znakomitą pozycję i w niemałym stopniu władzę, którą sprawował. To było przed nią przez prawie trzydzieści lat, a w tym czasie miała wszystkie przyjemności, które wynikały z jej własnych wielkich zdolności, jej własnych wspaniałych talentów artystycznych oraz z władzy, którą sprawowała nad artystycznym, estetycznym i intelektualnym życiem Niemiec. Zajmowała niespotykane stanowisko. Wtedy nagle przyszedł cios, najpierw na jej męża, a potem na nią samą. Przez tę upadłą chorobę - która prawdopodobnie jest najpotężniejszą ze wszystkich, których dziedzicem jest ciało - jej marzenie o szczęściu, użyteczności i chwale zostało nagle przerwane. Cios ten, uderzając w jej męża, w jeszcze większym stopniu uderzył w nią samą; i czuła - nie mogła nie czuć - jak głęboko dzieliła wszystkie rozczarowania, wszystkie cierpienia, które wiązały się z jego historią. Gdy był cesarzem zaledwie kilka tygodni, zmarł, a potem spędziła życie na emeryturze. Jej zdrowie zawiodło, a ona również padła pod tym samym ciosem, przechodząc przez lata cierpienia, ze współczuciem wszystkich z nią związanych i wszystkich, którzy ją znali. Była bardzo ceniona w tym kraju przez tych, którzy ją znali, a było ich bardzo wielu. Miała artystyczny i intelektualny urok niespotykanego rzędu; rozprzestrzeniła swoją moc na wszystkich, którzy znaleźli się w jej zasięgu; a jej stopniowe znikanie ze sceny było obserwowane z najgłębszym smutkiem i współczuciem przez wielu w jej własnym kraju i w tym kraju.

 

⚜️⚜️⚜️

 

*Princess Royal – tytuł noszony przez najstarszą córkę panującego monarchy w Wielkiej Brytanii. Księżniczka nosi go do końca życia i nie można go odebrać. Jednocześnie w tym samym czasie dwie księżniczki nie mogą nosić tytułu. Jest to brytyjski odpowiednik francuskiej Madame Royale.